Elke dag rij ik met de fiets van Bilthoven naar Utrecht langs de N237. Een paar jaar geleden is de weg gerenoveerd en zijn er op de parallelweg, tevens doorgaande fietsroute, verkeerslichten geplaatst. Ze staan bij een aantal op/afritten voor huizen en bedrijven en zijn heel logisch voor autoverkeer dat op de N237 wil invoegen. Maar voor de fietsers betekent het veel onnodig rood. Bijvoorbeeld als een passerende bus of taxi over de busbaan – tevens afritstrook – rijdt, gaan de lichten op de parallelweg op rood. En als aan de overzijde auto’s vanaf het bedrijvenpark Rijnsweerd de N237 op willen, gaan ook de lichten op de parallelweg op rood. Soms staat een licht terecht op rood voor afslaand verkeer.
Het gevolg is niet moeilijk te raden. De vele scholieren en forenzen negeren massaal de rode lichten. Meestal gaat dat goed want zelden staat het licht op rood omdat er daadwerkelijk kruisend verkeer op de parallelweg en fietspad is. Maar soms is de aanleiding dat er een auto uit een bedrijfsoprit komt. De aanwezige fietsers zien dat net op het laatste moment.
Zie bijvoorbeeld de afbeelding hieronder.
Al in 2005 bracht de Fietsersbond een aantal rapporten uit over onnodig rood voor fietsers in Utrecht. Verkeerslichten zijn niet echt nodig (qua verkeersaanbod) of ze staan onnodig lang op rood. De onderzoeker concludeert: “Afhankelijk van de kruising bleek tot 90% van de fietsers door het rode licht te rijden. Zij bleken goed op de hoogte van de verkeerssituatie ter plekke want er deden zich weinig gevaarlijke situaties voor.“1 Er blijkt vooral heel veel irritatie over onnodig rood. De boete voor door rood rijden met de fiets is fors, ik weet het uit eigen ervaring. Daarna kwamen nog meer oproepen dat het anders moet. Het heeft tot augustus 2015 geduurd voordat op de Neude een proef werd gestart met verkeerslichten op de knipperstand2.
Ok, het gaat dus vaak toch goed. Maar vanuit veiligheidskundig oogpunt is het heel onwenselijk dat een beveiliging uitlokt tot negeren. We kwamen laatst in een project een situatie tegen waarin een foutieve handeling was uitgevoerd terwijl er 6 (zes!) bevestigingen waren. Op het eerste gezicht lijkt dat raar. Het ging hier om een zeer vaak voorkomende actie, die als reeks van 10 of 20 maal wordt uitgevoerd. De bedienaar las de teksten bij de bevestiging zelden. Niet vreemd dus als je 6 keer 20 = 120 keer achter elkaar moet bevestigen dat je echt iets wil doen terwijl men buiten wacht tot je klaar bent.
Onnodige acties komen ook in procedures of werkvoorschriften voor. Ook dat lokt uit tot negeren. In het vliegtuigonderhoud is men bekend met het gebruik van ‘black books’ door monteurs, als een shortcut van de officiële maar trage werkwijze. In een eerdere blog3 ging het over spitsstroken waarbij de overheid zelfs letterlijk vraagt om negeren van de vroeger dwingende doorgetrokken streep. Ook bij onnodig rood erodeert een ooit dwingende regel, zij het nu omdat het gebruik ervan ondoordacht is. We moeten ons dus goed afvragen of wat we van mensen vragen wel realistisch is en of het strookt met eerder geleerd gedrag. Uiteindelijk komt dat de veiligheid en de tevredenheid ten goede. Voor de lichten langs de N237 stel ik voor de term ‘gevaarlijk rood’ te introduceren. Wilt u meer weten over waarom mensen signalen negeren? Neem gerust contact met mij op.
1) http://www.fietsersbondutrecht.nl/documenten/2005/onnodig-rood-rapport.html
2) http://www.utrecht.nl/verkeersbeleid/oproep-verkeerslichten/
3) http://www.intergo.nl/blog/tijd-voor-een-nieuw-ergonomisch-ontwerp-van-spitsstroken
9 februari 2016 – door drs David de Bruijn EurErg